Tổng quan về bệnh rối loạn tăng động/ giảm chú ý

Triệu chứng

Các triệu chứng của bệnh rối loạn tăng động giảm chú ý ở trẻ em bao gồm:

• Không tập trung:
  • Dễ bị phân tâm, không làm theo hướng dẫn. Không hoàn thành việc học hay công việc nhà. Dễ mất tập trung, có rắc rối với các công việc đòi hỏi tập trung lâu dài.
  • Lơ đãng, hay mơ màng: Không kém thông minh so với bạn bè, nhưng gặp khó khăn trong việc lắng nghe hướng dẫn. Thường xuyên tỏ ra lơ mơ, không kịp nắm bắt lời giảng hoặc yêu cầu bài tập.
  • Thường quên bài vở, mất dụng cụ học tập ở lớp.
  • Kết quả học tập không ổn định: Do khả năng tập trung kém, tiếp thu chậm. Gặp khó khăn với kỹ năng đọc và viết.
• Hiếu động thái quá, tăng động:
  • Luôn đi lại, ngọ nguậy không yên khi phải bắt buộc ngồi một chỗ
  • Nói chuyện quá nhiều, thiếu kiên nhẫn khi phải chờ đợi.
  • Chạy nhảy hoặc leo trèo trong các tình huống không phù hợp.
  • Không thể im lặng chơi hoặc tham gia vào các hoạt động giải trí
  • Thỉnh thoảng bật ra câu trả lời trước khi người khác hỏi xong câu hỏi
  • Can thiệp vào chuyện của người khác.
• Bốc đồng:
  • Hành xử nguy hiểm mà không quan tâm đến hậu quả.
  • Quậy phá, khó kiềm chế cảm xúc.
• Không giao tiếp với bạn bè:
  • Thiếu tự tin trong giao tiếp với mọi người xung quanh.
• Gặp khó khăn khi bày tỏ cảm xúc:
  • Thường phải đối mặt với chậm phát triển về ngôn ngữ và kỹ năng xã hội.

Những đặc điểm này thường làm cho trẻ gặp khó khăn trong việc thích nghi với môi trường xã hội và học tập.

Nguyên nhân

Các nhà khoa học vẫn chưa xác định được nguyên nhân cụ thể của ADHD nhưng các nỗ lực nghiên cứu vẫn tiếp tục. Các yếu tố có thể liên quan đến sự phát triển của ADHD bao gồm di truyền, môi trường hoặc các vấn đề về thần kinh.

Đối tượng nguy cơ

Các đối tượng nguy cơ của bệnh rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD) ở trẻ em bao gồm:

• Di truyền: rối loạn tăng động giảm chú ý có tính gia đình
• Môi trường
• Sử dụng rượu hoặc thuốc lá khi mang thai
• Chấn thương não
• Sinh non hoặc sinh nhẹ cân

Chẩn đoán

Chẩn đoán bệnh rối loạn tăng động giảm chú ý bằng cách:

• Thăm khám lâm sàng nhằm loại trừ các nguyên nhân gây bệnh khác.
• Thu thập thông tin về tình trạng sức khỏe hiện tại, tiền sử bệnh của cá nhân và gia đình.
• Đánh giá diễn biến hành vi: Bao gồm việc quan sát hành vi của trẻ trong các tình huống khác nhau, đánh giá sự tập trung, sự kiểm soát hành vi và nhận thức của trẻ.
• Đặt câu hỏi cho các thành viên trong gia đình, giáo viên hoặc người biết rõ về trẻ nhằm củng cố cho việc chẩn đoán.
• Dựa trên những tiêu chí đánh giá ADHD từ Cẩm nang Chẩn đoán và Thống kê Rối loạn Tâm thần (DSM-5) do Hiệp hội Tâm thần Hoa Kỳ xuất bản.
• Thang đánh giá ADHD giúp thu thập và kiểm tra các thông tin về trẻ.

Phòng ngừa bệnh

Phòng ngừa bệnh rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD) là một phương pháp quan trọng để hạn chế nguy cơ phát triển bệnh. Dưới đây là một số cách phòng ngừa có thể được áp dụng:

• Chăm sóc sức khỏe sinh sản: Đảm bảo mẹ mang thai và em bé nhỏ tuổi được chăm sóc sức khỏe tốt, bao gồm việc hạn chế sử dụng thuốc lá, rượu, ma túy và các chất gây nghiện khác.
• Tạo môi trường gia đình ổn định: Xây dựng một môi trường gia đình ổn định, có quy tắc rõ ràng và đáp ứng cơ hội cần thiết cho các kỹ năng xã hội và học tập của trẻ.
• Giáo dục và hỗ trợ cho gia đình: Cung cấp cho các bậc phụ huynh và người chăm sóc kiến thức về cách nuôi dạy trẻ hiệu quả, bao gồm cách thúc đẩy sự tập trung và quản lý hành vi.
• Giám sát và hỗ trợ học tập: Đảm bảo rằng trẻ có môi trường học tập thuận lợi, với sự hỗ trợ phù hợp và các chiến lược giảng dạy phù hợp với nhu cầu cá nhân của từng trẻ.
• Khuyến khích hoạt động thể chất: Thúc đẩy hoạt động thể chất và vận động để giúp trẻ giảm stress, cải thiện sự tập trung và giảm nguy cơ phát triển ADHD.
• Giám sát sử dụng màn hình: Hạn chế thời gian sử dụng màn hình điện tử và đảm bảo các hoạt động có thể thay thế khác như đọc sách, thể dục, hoặc tham gia các hoạt động ngoài trời.
• Chủ động tìm kiếm hỗ trợ sớm: Nếu có các dấu hiệu sớm của vấn đề, hãy tìm kiếm sự chẩn đoán và hỗ trợ từ các chuyên gia để có thể can thiệp kịp thời và hiệu quả.
• Hỗ trợ xã hội và cảm xúc: Đảm bảo trẻ có cơ hội để phát triển kỹ năng xã hội và cảm xúc, thông qua các hoạt động nhóm và các hoạt động giáo dục cảm xúc.

Điều trị như nào

Phương pháp chữa bệnh tăng động giảm chú ý ở trẻ em bao gồm thuốc, giáo dục, đào tạo và tư vấn. Trẻ chỉ nên dùng thuốc khi có chỉ định và bắt buộc phải kết hợp với liệu pháp tâm lý. Những trẻ tăng động giảm chú ý được điều trị sớm có tiên lượng tốt hơn.  

Một số loại thuốc có thể giúp cải thiện các dấu hiệu và triệu chứng của sự thiếu chú ý và quá hiếu động. Ngoài ra, một số phương pháp điều trị thay thế thuốc đã được thử nghiệm bao gồm:

• Yoga hay thiền giúp trẻ thư giãn và học tính kỷ luật
• Chế độ ăn đặc biệt: loại bỏ một số thực phẩm như đường và chất gây dị ứng phổ biến như lúa mì, sữa và trứng. Bổ sung các loại vitamin, vi chất dinh dưỡng và axit béo thiết yếu
• Luyện tập cách phản hồi thần kinh giúp trẻ học cách giữ cho các sóng não ở phía trước hoạt động tốt
• Tập thể dục có thể có tác động tích cực đến hành vi của trẻ với bệnh rối loạn tăng động giảm chú ý

Liệu pháp tâm lý:

• Giáo viên cần hợp tác chặt chẽ với gia đình để hỗ trợ điều trị cho từng học sinh có biểu hiện tăng động giảm chú ý. Việc kết hợp liệu pháp tâm lý và giáo dục phù hợp là cách hiệu quả để giúp trẻ phục hồi nhanh chóng và hòa nhập trở lại cuộc sống.
• Liệu pháp hành vi nhận thức: giải thích cho trẻ hiểu việc cần làm, nêu những hành vi tốt được mong đợi ở trẻ, chia nhỏ nhiệm vụ thành các bước và hướng dẫn trẻ cách làm, khen thưởng khi trẻ tiến bộ để củng cố hành vi tốt.
• Huấn luyện nếp sống và các kỹ năng xã hội: giúp trẻ dễ dàng hòa mình vào cuộc sống và môi trường học tập.
• Hỗ trợ và tư vấn gia đình cách quan tâm đến trẻ: cha mẹ cần dành thời gian hơn trong việc quan tâm và nhắc nhở trẻ, nhất là việc thống nhất cách nuôi dạy trẻ.
• Bài tập tăng cường vận động hợp lý: các bài tập vận động nhằm giúp trẻ lập kế hoạch vận động phù hợp, làm chủ vận động và trương lực cơ, một số bài tập còn giúp tăng sự tập trung chú ý ở trẻ.
• Trò chơi trị liệu phù hợp: giúp trẻ giải tỏa căng thẳng, tập luyện tính kiên trì, học cách tổ chức và ứng xử với bạn trong khi chơi. Không nên chơi những trò chơi kích thích ngoài tầm kiểm soát của trẻ. Việc đi bộ, tập thư giãn giúp làm giảm mức độ tăng hoạt động ở trẻ.

Kết luận

Bài viết trên hy vọng sẽ cung cấp cho bạn những thông tin hữu ích về bệnh rối loạn tăng động/giảm chú ý, giúp bạn hiểu rõ hơn về bệnh và cách hỗ trợ người bệnh. Sự hỗ trợ từ gia đình, bạn bè và giáo viên đóng vai trò quan trọng trong việc giúp người bệnh vượt qua khó khăn và phát triển một cách toàn diện.