Nhiễm Toxoplasmosis bẩm sinh là gì? Dấu hiệu, nguyên nhân, chẩn đoán và điều trị

Triệu chứng

Nhiễm Toxoplasmosis bẩm sinh có thể không biểu hiện triệu chứng ngay lập tức sau khi sinh, nhưng có thể gây ra các vấn đề nghiêm trọng trong quá trình phát triển của trẻ. Một số dấu hiệu và triệu chứng thường gặp bao gồm:

• Vàng da: Trẻ bị nhiễm có thể xuất hiện hiện tượng vàng da do sự phân hủy hồng cầu.
• Gan và lá lách lớn: Gan và lá lách của trẻ có thể bị phì đại.
• Phát ban: Xuất hiện các đốm đỏ trên da.
• Viêm màng não: Trẻ có thể bị viêm màng não, gây ra các triệu chứng như sốt, đau đầu, nôn mửa, co giật.
• Tật đầu nhỏ: Đầu trẻ nhỏ hơn so với bình thường.
• Dị tật mắt: Gây ra các vấn đề về thị lực như viêm màng mạch và võng mạc, giảm thị lực hoặc mù lòa.
• Chậm phát triển: Trẻ có thể gặp khó khăn trong việc phát triển trí tuệ và thể chất.

Nguyên nhân

Nguyên nhân chính gây ra nhiễm Toxoplasmosis bẩm sinh là do mẹ bị nhiễm Toxoplasma gondii trong quá trình mang thai. Ký sinh trùng này có thể xâm nhập vào cơ thể mẹ qua nhiều con đường khác nhau:

• Tiếp xúc với đất bị nhiễm: Do tiếp xúc với phân mèo có chứa ký sinh trùng.
• Ăn thực phẩm không được nấu chín kỹ: Thịt sống hoặc chưa được nấu chín kỹ, đặc biệt là thịt cừu, thịt lợn và thịt gia cầm.
• Tiêu thụ rau sống không được rửa sạch: Rau quả sống có thể bị nhiễm ký sinh trùng từ đất hoặc phân động vật.
• Truyền máu hoặc ghép tạng: Trong một số trường hợp hiếm gặp, bệnh có thể lây truyền qua truyền máu hoặc ghép tạng từ người bị nhiễm.

Đối tượng nguy cơ

Một số nhóm đối tượng có nguy cơ cao bị nhiễm Toxoplasmosis bẩm sinh bao gồm:

• Phụ nữ mang thai: Đặc biệt là những người chưa từng bị nhiễm Toxoplasma gondii trước đó.
• Người có hệ miễn dịch yếu: Những người bị suy giảm miễn dịch, chẳng hạn như bệnh nhân HIV/AIDS, người sử dụng thuốc ức chế miễn dịch.
• Người tiếp xúc với môi trường nhiễm bệnh: Những người làm việc trong ngành chăn nuôi, thú y, hoặc thường xuyên tiếp xúc với mèo và đất.

Chẩn đoán

Chẩn đoán nhiễm Toxoplasmosis bẩm sinh thường bao gồm các phương pháp sau:

• Xét nghiệm máu: Xét nghiệm huyết thanh để kiểm tra sự hiện diện của kháng thể chống Toxoplasma gondii trong máu mẹ và trẻ sơ sinh.
• Siêu âm: Siêu âm thai để phát hiện các dấu hiệu bất thường trong quá trình phát triển của thai nhi.
• Chọc ối: Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể đề nghị chọc ối để lấy mẫu nước ối kiểm tra sự hiện diện của ký sinh trùng. Thủ thuật này được thực hiện sau tuần thứ 15 của thai kỳ. Bác sĩ sẽ dùng cây kim nhỏ để hút một ít dịch ối rồi làm xét nghiệm dịch để kiểm tra. Chọc ối có thể gây các biểu hiện phụ như đau bụng, kích ứng nơi chọc kim, rỉ ối… nên mẹ bầu cần được tư vấn trước khi thực hiện, tránh lo lắng quá.
• Xét nghiệm dịch não tủy: Kiểm tra dịch não tủy của trẻ sơ sinh để phát hiện sự nhiễm trùng

Phòng ngừa bệnh

Để phòng ngừa nhiễm Toxoplasmosis bẩm sinh, phụ nữ mang thai cần chú ý đến một số biện pháp sau:

• Ăn thức ăn được nấu chín kỹ: Việc ăn thức ăn được nấu chín kỹ là một trong những biện pháp dự phòng hữu hiệu giúp mẹ bầu ngăn ngừa nguy cơ nhiễm nhiều loại bệnh như từ vi khuẩn gây ngộ độc thực phẩm như Listeria, vi khuẩn gây tiêu chảy như Ecoli và quan trọng nhất là ký sinh trùng Toxoplasma Gondii. Bên cạnh đó, mẹ bầu cần nhớ uống nước đun sôi để không bị lây bệnh. Tuyệt đối không ăn các loại thực phẩm như hải sản, thịt lợn, thịt nai được chế biến bằng phương pháp sơ sài như tái, nhúng lẩu, tiết canh, sushi…
• Rửa rau, trái cây đúng cách: Bề mặt của các loại rau củ, trái cây có thể chứa ký sinh trùng Toxoplasma Gondii. Vì thế, trước khi sử dụng, đặc biệt là ăn thô, bạn nên chú ý đến việc ngâm bằng nước muối pha loãng trong khoảng 30 phút. Sau đó, bạn rửa lại dưới vòi nước chảy và cọ kỹ các ngóc ngách.
• Vệ sinh tay chân sạch sẽ: Trước khi ăn uống hay chế biến thức ăn, sau khi đi vệ sinh, làm vườn, chăm sóc vật nuôi là những thời điểm cơ bản bạn cần rửa tay thật sạch để ngăn ngừa nguy cơ bị nhiễm ký sinh trùng. Tốt nhất là mẹ nên rửa tay bằng xà phòng có công dụng sát khuẩn, rửa kỹ lòng bàn tay, mu bàn tay, kẽ tay, cổ tay trong khoảng 30 giây. Ngoài ra, mẹ có thể mang găng tay khi làm việc hay vệ sinh nhà cửa, làm vườn.
• Sát trùng vật dụng chế biến: Ngoài ra, việc vệ sinh dụng cụ nhà bếp như dao, thớt và các vật dụng khác thường xuyên, đúng cách cũng giúp chặn đứng tình trạng lây nhiễm chéo của ký sinh trùng gây bệnh. Cách đơn giản nhất là bạn dùng baking soda, giấm hoặc chanh đổ lên bề mặt thớt và các vật dụng, giữ lại khoảng 15 phút, sau đó rửa bằng nước nóng rồi tráng lại cho sạch, phơi khô trước khi cất giữ. 
• Hạn chế tiếp xúc với vật nuôi: Đây là ký chủ chính của các loại ký sinh trùng gây hại, nên sau khi tiếp xúc với chó, mèo, chim cảnh, mẹ bầu nên rửa tay thật sạch. Bên cạnh đó, mẹ cũng cần khám sức khỏe định kỳ cho thú cưng tại các trung tâm chăm sóc thú y để đề phòng vật nuôi nhiễm bệnh. Tuyệt đối không nhận về nuôi các loài vật không rõ nguồn gốc.   
• Kiểm tra sức khỏe định kỳ: Phụ nữ mang thai nên kiểm tra sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm và điều trị kịp thời nếu bị nhiễm Toxoplasma gondii.

Điều trị nhiễm Toxoplasmosis bẩm sinh như thế nào?

Với các tổn thương não do Toxoplasma gondii, các bác sĩ sẽ cho thuốc giảm đau như paracetamol, diclofenac, chống co giật bằng thuốc diazepam, lorazepam, chống phù não bằng corticoides và điều trị bằng thuốc đặc trị diệt ký sinh trùng pyrimethamin, clindamycin.

Nếu mẹ bầu nhiễm bệnh nhưng chưa lây truyền sang cho con, các bác sĩ sẽ cho dùng spiramycin. Trong trường hợp mẹ và thai nhi đều bị nhiễm ký sinh trùng Toxoplasma Gondii ở mức độ nặng, việc điều trị bằng pyrimethamin và sulfadiazin sẽ được cân nhắc vì chúng có nhiều tác dụng phụ như kháng acid folic và các vitamin nhóm B… 

Kết luận

Nhiễm Toxoplasmosis bẩm sinh là một bệnh lý nghiêm trọng có thể gây ra nhiều biến chứng cho thai nhi và trẻ sơ sinh. Tuy nhiên, việc nhận biết sớm các triệu chứng, hiểu rõ nguyên nhân và có biện pháp phòng ngừa hiệu quả có thể giúp giảm nguy cơ nhiễm bệnh. Nếu bạn đang mang thai hoặc có kế hoạch mang thai, hãy chú ý đến việc kiểm tra sức khỏe định kỳ và tuân thủ các biện pháp phòng ngừa để bảo vệ sức khỏe của mình và con yêu.