Bong võng mạc là gì? Những điều cần biết về bong võng mạc

Triệu chứng

Bong võng mạc tự phát không gây đau. Tuy nhiên các dấu hiệu cảnh báo thường xuất hiện trước khi bong võng mạc xảy ra hoặc tiến triển, như:

• Sự xuất hiện đột ngột của hiện tượng ruồi bay – các đốm đen nhỏ trôi ngang qua thị trường;
• Ánh sáng lóe lên ở một bên hoặc cả hai bên mắt;
• Mất một phần hoặc toàn bộ tầm nhìn, thường bắt đầu từ rìa ngoài và lan dần vào trung tâm.
• Cảm giác có một màn che hoặc bóng tối bao phủ một phần tầm nhìn.
• Mờ mắt;
• Giảm dần thị lực (ngoại biên), ở một phía nào đó của thị trường

Một số trường hợp bong võng mạc có thể xảy ra đột ngột làm bệnh nhân mất thị lực hoàn toàn ở một bên mắt. Tương tự, tình trạng mất thị lực nhanh chóng cũng có thể xảy ra khi võng mạc bị rách làm cho máu chảy vào dịch kính.

Nguyên nhân

Bong võng mạc có thể xảy ra do nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm:

• Rách võng mạc: 
  • Bong võng mạc xảy ra khi trên võng mạc xuất hiện một hay nhiều vết rách. Khi đó, phần dịch kính bên trong mắt sẽ chảy qua vào lỗ rách và tràn xuống phía dưới võng mạc, tách dần võng mạc ra khỏi lớp mô nuôi dưỡng phía bên dưới.
  • Vết rách được hình thành từ các thoái hóa võng mạc, đặc biệt là thoái hóa võng mạc chu biên. Những người có tiền sử chấn thương mắt, cận thị nặng, xuất huyết dịch kính võng mạc, bệnh võng mạc đái tháo đường… là những đối tượng có nguy cơ bị bong võng mạc cao hơn so với người bình thường.
  • Các thoái hóa võng mạc chu biên có thể bắt gặp ở mọi đối tượng nhưng hay gặp ở người bị cận thị nặng.
  • Các trường hợp rách võng mạc chu biên có thể xảy ra khi xảy ra hiện tượng bong dịch kính sau, hay gặp ở tuổi 60 -70 tuổi.
• Chấn thương mắt: có thể gây ra rách võng mạc do chấn động hoặc do hoại tử võng mạc chu biên.
• Kéo võng mạc: Một số bệnh lý như bệnh võng mạc đái tháo đường có thể gây sẹo và kéo võng mạc ra khỏi vị trí.
• Thoái hóa võng mạc: Một số người có nguy cơ cao hơn do thoái hóa võng mạc liên quan đến tuổi tác.

Đối tượng nguy cơ

Bong võng mạc thường gặp hơn ở những người trên 40 tuổi. Tuy nhiên bệnh cũng có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi. Bệnh ảnh hưởng đến đàn ông nhiều hơn phụ nữ.

Những đối tượng có nguy cơ bị bong võng mạc gồm có:

• Bị cận thị nặng (>-6.00D).
• Đã từng bị bong võng mạc một bên mắt.
• Tiền sử gia đình có người từng bị bong võng mạc.
• Đã từng phẫu thuật mắt trước đó, ví dụ như: loại bỏ đục thủy tinh thể.
• Có bệnh hoặc rối loạn về mắt, chẳng hạn như tách võng mạc, viêm màng bồ đào, cận thị bệnh lý hoặc thoái hóa võng mạc chu biên (lattice degeneration)
• Sau chấn thương đụng dập hoặc vết thương xuyên nhãn cầu, võng mạc có thể bị bong, kèm theo vết rách và các tổn thương khác của nhãn cầu, mi mắt. Thông thường trong tình trạng này bong võng mạc sẽ được phát hiện kịp thời khi người bị chấn thương đến khám tại các cơ sở chuyên khoa mắt
• Trẻ em ít khi bị bong võng mạc. Nếu có thường do bị các tật bẩm của dịch kính võng mạc hoặc do cận thị nặng bẩm sinh.

Chẩn đoán

Cận lâm sàng

• Siêu âm B: Rất có giá trị trong trường hợp đục của môi trường trong suốt không khám chi tiết được võng mạc. Siêu âm xác định định vị trí, giới hạn, đặc điểm của võng mạc bong, rách giác mạc, tình trạng võng mạc, và của dịch kính cũng như các bộ phận liên quan.
• Điện võng mạc: cũng có tác dụng hỗ trợ chẩn đoán, thường điện võng mạc mất hoặc giảm sút trầm trọng.
• OCT giúp phát hiện nguồn gốc của dịch dưới võng mạc, màng co kéo và phân biệt màng co kéo với võng mạc bong. Đánh giá tổn thương của hoàng điểm khi võng mạc chưa bong qua hoàng điểm.
• Chụp mạch huỳnh quang có thể cho thấy rò thuốc hoặc động thuốc và phát hiện nguồn gốc của dịch dưới võng mạc.
• Các xét nghiệm toàn thân để loại trừ các nguyên nhân như: Tăng huyết áp, đái tháo đường, bệnh đa u tủy xương, v.v. 

Chẩn đoán xác định

Bác sĩ nhãn khoa sử dụng ánh sáng và kính soi đáy mắt đặc biệt cho phép quan sát chi tiết và trong ba chiều để khám đáy mắt. Có thể quan sát thấy một hố võng mạc, vết rách võng mạc hoặc vùng bong võng mạc. Kết hợp với cận lâm sàng: siêu âm B nhãn cầu, điện võng mạc, OCT nhãn cầu để chẩn đoán xác định.

Chẩn đoán phân biệt:

• Tách lớp võng mạc do thoái hóa tuổi già/ mắc phải: thường bị hai mắt, ở phía thái dương dưới. Dịch kính không có tế bào sắc tố hoặc xuất huyết, các mạch máu ở các lớp võng mạc trong thường có bao trắng ở chu vi, và “ những bông tuyết” màu trắng thường thấy ở các lớp võng mạc.
• Tách lớp võng mạc liên kết giới tính: những biến đổi hoàng điểm hình cánh hoa có ở trên 90% bệnh nhân. Tách lớp ở lớp sợi thần kinh võng mạc có ở 50% bệnh nhân.
• Bong hắc mạc thanh dịch: Màu nâu vàng, có vẻ đặc hơn bong võng mạc, thường lan rộng 360 độ. Nhãn áp thường thấp.

Phòng ngừa bệnh

Một số phương pháp phòng bệnh bong võng mạc là:
Đi khám bác sĩ chuyên khoa mắt ngay khi thấy có các triệu chứng ruồi bay hoặc có chớp sáng hoặc có vùng tối trong tầm nhìn.

• Mang kính bảo hộ khi chơi thể thao hoặc sử dụng các dụng cụ;
• Kiểm soát lượng đường trong máu và thường xuyên gặp bác sĩ nếu bạn bị tiểu đường;
• Khám mắt hàng năm, đặc biệt nếu bạn có nguy cơ mắc bệnh về bong võng mạc.
• Bệnh nhân cận thị nên khám mắt định kỳ 6 tháng một lần.
• Khi một mắt đã bị bong võng mạc thì phải kiểm tra ngay mắt còn lại để phát hiện sớm những tổn thương mới và dùng tia Laser để điều trị.

Điều trị như thế nào?

Khi thấy xuất hiện các triệu chứng bệnh điển hình kể trên, người bệnh cần chủ động đi tới bệnh viện thăm khám với bác sĩ để được tư vấn phương pháp điều trị hiệu quả. Một số phương pháp điều trị bệnh bong võng mạc ở mắt đó là:

Phương pháp điều trị với laser và làm lạnh

Phương pháp này thường được bác sĩ chỉ định cho các trường hợp bệnh nhân bị bong võng mạc dạng nhẹ. Lúc này, bác sĩ sẽ tiến hành sử dụng các tia laser quang đông để đốt xung quanh các vết rách, ngăn chặn vết rách lan rộng ra.

Sau đó, bác sĩ sẽ sử dụng đầu dò có chức năng làm lạnh cường độ cao để tạo một vết sẹo trên võng mạc, giúp cố định phần võng mạc với thành mắt.

Điều trị bong võng mạc ở mắt bằng cách bơm khí

Phương pháp bơm khí để cố định võng mạc cũng thường được áp dụng khi vết bong còn nhỏ, và dễ đóng lại. Để thực hiện phương pháp này, bác sĩ sẽ thực hiện bơm một quả bóng khí dạng nhỏ vào thủy dịch. Bóng khí sẽ giúp ép phần trên của võng mạc, làm cho vết rách nhanh chóng đóng lại. Phương pháp dùng bóng khí này có thể được sử dụng đan xen với laser và làm lạnh kể trên.

Phương pháp sử dụng phẫu thuật

Khi võng mạc đã bị bong ra khá nặng, người bệnh bắt buộc phải can thiệp bằng phẫu thuật để đạt hiệu quả tốt. Bác sĩ khi thực hiện phẫu thuật có thể áp dụng một số bước sau:

• Bước ấn độn củng mạc: bác sĩ sử dụng dải băng silicon để khâu quanh màng cứng (lòng trắng) của mắt. Dải băng này có tác dụng đẩy thành mắt về gần với phía vết rách cho tới khi võng mạc hồi phục lại. Bước phẫu thuật này thường được sử dụng cho những đối tượng như: cận thị nặng, rách võng mạc nhưng không quá phía sau hậu cực, không có nhiều lỗ rách.
• Bước cắt dịch kính: ở bước làm này bác sĩ sẽ tiến hành loại bỏ dịch kính, thay thế bằng bong khí hoặc dầu, làm cho mắt duy trì dưới dạng hình cầu. Bệnh nhân khi thực hiện phương pháp này thì cần giữ cố định đầu trong một thời gian nhất định.

Bong võng mạc là một tình trạng nghiêm trọng có thể dẫn đến mất thị lực nếu không được điều trị kịp thời. Việc nhận biết sớm các triệu chứng và tìm kiếm sự chăm sóc y tế ngay lập tức là rất quan trọng để bảo vệ sức khỏe mắt. Hãy duy trì thói quen kiểm tra mắt định kỳ và bảo vệ mắt khỏi các chấn thương để giảm nguy cơ mắc bệnh. Nếu bạn có bất kỳ dấu hiệu nào của bong võng mạc, hãy liên hệ với bác sĩ mắt để được tư vấn và điều trị kịp thời. Sức khỏe mắt của bạn là vô cùng quan trọng và việc chăm sóc mắt đúng cách sẽ giúp bạn duy trì tầm nhìn rõ ràng và sức khỏe tổng thể.

Trên đây là những chia sẻ về bong võng mạc hi vọng giúp các bạn hiểu hơn về bong võng mạc.