Viêm tụy cấp: Nguyên nhân, triệu chứng và cách chẩn đoán

Viêm tụy cấp là tình trạng tuyến tụy – cơ quan đóng vai trò quan trọng trong hệ tiêu hóa – đột ngột bị viêm sưng, dẫn đến tổn thương mô và giải phóng các enzym tiêu hóa mạnh mẽ vào chính bản thân tuyến. Tình trạng này có thể gây ra những cơn đau dữ dội, buồn nôn, nôn mửa và nhiều biến chứng nguy hiểm nếu không được điều trị kịp thời.

Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn những thông tin chi tiết về viêm tụy cấp, bao gồm khái niệm, nguyên nhân, triệu chứng, phương pháp chẩn đoán và điều trị, cũng như những lưu ý quan trọng khi mắc bệnh.

Giới thiệu về viêm tụy cấp

Viêm tụy cấp là tình trạng viêm sưng cấp tính của tuyến tụy, thường do sự tự kích hoạt các enzym tiêu hóa bên trong tuyến. Khi các enzym này được kích hoạt, chúng sẽ bắt đầu tấn công các mô tụy, dẫn đến tổn thương, đau đớn và các biến chứng nguy hiểm.

Đặc điểm:

• Diễn biến nhanh chóng: Viêm tụy cấp thường khởi phát đột ngột, với các triệu chứng xuất hiện trong vòng vài giờ hoặc vài ngày.
• Nguy hiểm: Viêm tụy cấp có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng, bao gồm hoại tử tụy, suy đa cơ quan, thậm chí tử vong.
• Có thể điều trị được: Nếu được chẩn đoán và điều trị kịp thời, hầu hết các trường hợp viêm tụy cấp sẽ có thể hồi phục hoàn toàn.

Nguyên nhân gây viêm tụy cấp

Nguyên nhân viêm tụy cấp phổ biến:

• Sỏi mật: Sỏi mật di chuyển từ túi mật vào ống mật chung có thể chặn đường thoát của các enzym tiêu hóa từ tụy, dẫn đến kích hoạt và viêm tụy.
• Lạm dụng rượu bia: Rượu là nguyên nhân hàng đầu gây viêm tụy cấp ở những người không có sỏi mật.
• Tăng mỡ máu: Nồng độ triglyceride cao trong máu có thể làm tăng nguy cơ viêm tụy cấp.
• Chấn thương bụng: Tai nạn hoặc chấn thương mạnh vào vùng bụng có thể làm tổn thương tuyến tụy và dẫn đến viêm.
• Một số nguyên nhân khác: Một số bệnh lý hoặc thủ thuật y tế nhất định, như nhiễm trùng, phẫu thuật, sử dụng một số loại thuốc cũng có thể gây ra viêm tụy cấp.

Triệu chứng khi mắc viêm tụy cấp

Triệu chứng viêm tụy cấp điển hình:

• Đau bụng dữ dội: Cơn đau thường bắt đầu ở vùng bụng trên, sau đó lan ra sau lưng và hai bên sườn. Đau có thể dữ dội đến mức khiến người bệnh không thể di chuyển hoặc nằm thoải mái.

• Buồn nôn và nôn mửa: Buồn nôn và nôn mửa thường xảy ra cùng với đau bụng. Nôn có thể dữ dội và kéo dài, khiến người bệnh mất nước và điện giải.
• Chướng bụng: Có thể cảm thấy chướng bụng và đầy hơi.
• Sốt: Sốt nhẹ thường gặp trong viêm tụy cấp.
• Mất cảm giác ngon miệng: Người bệnh có thể cảm thấy chán ăn và không muốn ăn uống.

Triệu chứng ít gặp:

• Tiêu chảy: Tiêu chảy có thể xảy ra trong một số trường hợp.
• Vàng da: Nếu sỏi mật chặn ống mật chung, da và mắt có thể chuyển sang màu vàng do bilirubin tích tụ.
• Chảy máu: Chảy máu tiêu hóa có thể xảy ra trong trường hợp viêm tụy nặng.

Phương pháp chẩn đoán viêm tụy cấp

Chẩn đoán dựa trên:

• Tiền sử bệnh: Bác sĩ sẽ hỏi về tiền sử bệnh lý, bao gồm việc sử dụng rượu bia, sỏi mật, các bệnh lý khác và các loại thuốc đang sử dụng.
• Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ kiểm tra xem có dấu hiệu đau bụng, sốt, chướng bụng và vàng da hay không.
• Xét nghiệm:
  • Xét nghiệm máu: Xét nghiệm máu có thể giúp xác định mức độ các enzym tiêu hóa, chẳng hạn như amylase và lipase, tăng cao trong máu là dấu hiệu điển hình của viêm tụy cấp.

• Xét nghiệm hình ảnh: Chụp CT scan, MRI hoặc siêu âm có thể giúp phát hiện sỏi mật, xác định mức độ viêm và tìm kiếm các biến chứng.
• Chọc dò ổ bụng: Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể cần thực hiện chọc dò ổ bụng để lấy mẫu dịch từ khoang bụng để xét nghiệm.

Viêm tụy cấp thường được điều trị dựa trên những nguyên lý sau:

• Ngừng kích hoạt enzym tụy
• Giảm đau và viêm
• Ngăn ngừa biến chứng
• Hỗ trợ chức năng cơ thể

Tùy vào tình trạng bệnh mà bệnh nhân có thể được điều trị bằng phương pháp bù dịch, thuốc, phẫu thuật. Quá trình điều trị, bệnh nhân cần lưu ý:

• Tuân thủ theo hướng dẫn của bác sĩ: Điều quan trọng là phải tuân thủ theo hướng dẫn điều trị của bác sĩ, bao gồm việc nghỉ ngơi, nhịn ăn, uống thuốc và theo dõi sức khỏe.
• Bỏ rượu bia: Việc cai rượu bia hoàn toàn là điều cần thiết để ngăn ngừa tái phát viêm tụy cấp.
• Chế độ ăn uống: Cần có chế độ ăn uống lành mạnh, ít chất béo, nhiều chất xơ và hạn chế thức ăn cay nóng.
• Theo dõi sức khỏe: Cần theo dõi sức khỏe thường xuyên để phát hiện sớm các dấu hiệu tái phát viêm tụy.

Viêm tụy cấp là một bệnh lý nguy hiểm, đòi hỏi chẩn đoán và điều trị kịp thời. Nếu bạn có bất kỳ triệu chứng nào nghi ngờ viêm tụy cấp, hãy đến gặp bác sĩ ngay lập tức. Việc tuân thủ theo hướng dẫn điều trị và lối sống lành mạnh sau khi khỏi bệnh sẽ giúp bạn giảm nguy cơ biến chứng và tái phát.

Xin lưu ý: Thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo. Độc giả vui lòng liên hệ với Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên viên y tế để được tư vấn cụ thể và chính xác nhất.