Bệnh rubeon: Triệu chứng, nguyên nhân và điều trị

Bệnh rubeon, còn được gọi là bệnh sởi Đức hoặc bệnh ban đỏ, là một bệnh nhiễm trùng do togavirus gây ra. Đây là một bệnh truyền nhiễm nhẹ, thường gây ra phát ban đỏ trên da và các triệu chứng giống như cảm cúm. Dưới đây là một số thông tin chi tiết về bệnh rubeon

Tổng quan chung

Rubeon hay còn được biết đến với tên gọi bệnh “sởi Đức” hoặc “German measles” là bệnh sốt phát ban lành tính, lan truyền qua đường hô hấp và có thể lây lan nhanh chóng trong cộng đồng, đặc biệt là ở những khu vực có tỷ lệ tiêm chủng thấp. Bệnh không quá nguy hiểm đối với người mắc nhưng lại rất nghiêm trọng đối với bà bầu vì nó có khả năng gây dị tật bẩm sinh ở thai nhi. Bệnh có thể truyền từ mẹ sang con qua đường máu.

Bệnh rubeon chỉ có duy nhất ở người, không hề xuất hiện ở các vật nuôi hay các động vật khác. Bệnh ít gây nguy hiểm cho trẻ em nhưng lại có thể gây ra những hậu quả khó lường cho bà bầu.

Triệu chứng

Triệu chứng của bệnh rubeon thường xuất hiện sau một thời gian 2 – 3 tuần từ khi tiếp xúc với virus và có thể bao gồm:

• Phát ban đỏ: Ban đầu, có sự xuất hiện của một phát ban đỏ trên da, thường bắt đầu từ mặt và sau đó lan rộng xuống cơ thể. Ban đỏ có thể xuất hiện dưới dạng các đốm nhỏ hoặc nổi lên nhẹ.
• Sốt nhẹ: Có thể có sốt nhẹ, thường không cao, khoảng từ 37.8 đến 38.3°C.
• Sưng hạch bạch huyết: Sưng hạch bạch huyết, đặc biệt là sau tai và sau cổ.
• Triệu chứng cảm cúm: Bao gồm đau đầu, đau cơ, mệt mỏi.
• Đau họng: Một số người có thể cảm thấy đau họng.
• Đau khớp: Đau và căng cơ khớp có thể xuất hiện.
• Chảy nước mũi: Một số người có thể có các triệu chứng của cảm lạnh, như chảy nước mũi.

Những triệu chứng này thường khá nhẹ và kéo dài từ một đến ba ngày. Trong nhiều trường hợp, người bệnh không cảm thấy quá khó chịu và tự khỏi mà không cần điều trị đặc biệt.

Tuy nhiên, nếu phụ nữ mang thai nhiễm rubeon hoặc có dấu hiệu nghi ngờ về bệnh rubeon, đặc biệt là trong ba tháng đầu của thai kỳ, cần lưu ý đến các biến chứng có thể ảnh hưởng đến thai nhi như hội chứng rubella bẩm sinh (CRS).

Nếu bạn hoặc ai đó có những triệu chứng này hoặc nghi ngờ mắc bệnh rubeon, nên tham khảo ý kiến của bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị phù hợp.

Nguyên nhân

Virus rubella (RV) là nguyên nhân chính gây ra bệnh rubeon.

Virus Rubella

• Loại virus: Bệnh rubella được gây ra bởi virus rubella, một loại virus thuộc họ Togaviridae.
• Đường lây truyền: Virus rubella lây truyền chủ yếu qua tiếp xúc với các giọt nhỏ từ đường hô hấp của người nhiễm bệnh, chẳng hạn như khi họ hoặc hắt hơi.
• Lây truyền từ mẹ sang thai nhi: Thai phụ nhiễm rubella trong thai kỳ có thể truyền virus cho thai nhi thông qua cạnh tranh, có thể dẫn đến hội chứng rubella bẩm sinh (CRS).

Yếu tố Lây Nhiễm

• Tiếp xúc gần gũi với người nhiễm bệnh: Bệnh rubeon thường lây từ người này sang người khác thông qua tiếp xúc trực tiếp hoặc gián tiếp với các giọt bắn từ đường hô hấp của người nhiễm.

Yếu tố Rủi ro

• Chưa được tiêm phòng: Người chưa được tiêm vắc-xin rubeon hoặc chưa từng mắc bệnh có nguy cơ cao hơn.
• Thai kỳ: Phụ nữ mang thai mà chưa được tiêm phòng hoặc không có miễn dịch với rubeon có nguy cơ cao gây ra hậu quả nghiêm trọng cho thai nhi nếu nhiễm bệnh trong thai kỳ.

Miễn dịch

• Miễn dịch đối với rubeon: Người có miễn dịch với rubeon thông qua tiêm phòng hoặc đã từng mắc bệnh rubeon trước đó thì ít có khả năng mắc lại bệnh này.

Tình trạng Dịch bệnh

• Dịch bệnh: Trong một số trường hợp, khi có dịch bệnh rubeon, nguy cơ lây nhiễm cao hơn.

Đối tượng nguy cơ

Trẻ em và Người lớn chưa được tiêm phòng

Những người chưa được tiêm phòng hoặc chưa từng mắc bệnh rubeon có nguy cơ cao khi tiếp xúc với virus rubella.

Phụ nữ mang thai

Phụ nữ mang thai là một nhóm nguy cơ đặc biệt vì bệnh rubeon có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng cho thai nhi. Nếu một phụ nữ mang thai mắc bệnh rubeon trong thai kỳ, có thể gây ra hội chứng rubella bẩm sinh (CRS) ở thai nhi, bao gồm các vấn đề như khiếm thính, các vấn đề tim mạch, đục thủy tinh thể và các vấn đề về thần kinh.

Những người làm việc trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe

Những người làm việc trong ngành y tế hoặc có tiếp xúc thường xuyên với nhóm người có nguy cơ cao như trẻ em, phụ nữ mang thai, cũng có nguy cơ cao hơn mắc bệnh rubeon.

Những người sống trong môi trường đông đúc

Những người sống hoặc làm việc trong các môi trường đông đúc như trường học, nhà máy, khu tái định cư, nơi dịch bệnh có thể lan truyền nhanh chóng.

Những người đi du lịch đến các khu vực có dịch bệnh rubeon

Những người đi du lịch đến các khu vực nơi bệnh rubeon vẫn còn phổ biến cũng có nguy cơ mắc bệnh, đặc biệt khi họ chưa được tiêm phòng.

Người có hệ miễn dịch suy yếu

Những người có hệ miễn dịch suy yếu do bệnh tật, điều trị ung thư, hoặc sử dụng corticosteroid có thể có nguy cơ cao hơn mắc bệnh rubeon và phát triển các biến chứng nghiêm trọng hơn.

Đối với những nhóm người này, việc tiêm phòng bằng vắc-xin là cách hiệu quả nhất để ngăn ngừa bệnh rubeon và giảm nguy cơ mắc bệnh.

Chẩn đoán

Chẩn đoán bệnh rubeon thường dựa trên triệu chứng lâm sàng và xác nhận bằng xét nghiệm máu để tìm kháng thể chống lại virus rubella. Bác sĩ cũng có thể yêu cầu các xét nghiệm bổ sung để loại trừ các bệnh khác có triệu chứng tương tự.

Triệu chứng và Tiền sử: Bác sĩ sẽ kiểm tra các triệu chứng như phát ban đỏ trên da, sốt nhẹ, sưng hạch bạch huyết, đau đầu, đau cơ, và hỏi về lịch sử tiếp xúc gần với người mắc bệnh rubeon.

Xét nghiệm máu: Xét nghiệm máu có thể được thực hiện để phát hiện sự hiện diện của kháng thể IgM chống lại virus rubeon. Các kháng thể IgM thường xuất hiện trong giai đoạn cấp tính của bệnh.

Xét nghiệm polymerase chain reaction (PCR): PCR có thể được sử dụng để phát hiện virus rubella trong mẫu dịch như dịch mũi hoặc họng.

Lấy mẫu và kiểm tra vật lý: Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể lấy mẫu dịch từ vùng da bị nổi ban để kiểm tra virus rubella.

Kiểm tra nếu có biến chứng CRS: Đối với phụ nữ mang thai nghi ngờ mắc rubeon, hoặc thai phụ có thai nhi mắc bệnh rubeon, siêu âm thai và các kiểm tra y khoa khác có thể được thực hiện để theo dõi sức khỏe của thai nhi và phát hiện các dấu hiệu của hội chứng rubella bẩm sinh (CRS).

Lịch sử tiêm phòng: Bác sĩ có thể hỏi về lịch sử tiêm phòng vắc-xin rubeon để xác định xem bệnh nhân đã được tiêm phòng hay không.

Phòng ngừa bệnh

Phòng ngừa bệnh rubeon rất quan trọng để ngăn ngừa sự lây lan của virus rubella và ngăn chặn các biến chứng, đặc biệt là trong thai kỳ. Dưới đây là các biện pháp phòng ngừa bệnh rubeon:

Tiêm vắc-xin:

• Vắc-xin MMR: Vắc-xin MMR bao gồm vắc-xin chống sởi, quai bị và rubeon. Nó là biện pháp phòng ngừa chính thức và hiệu quả nhất. Trẻ em thường được tiêm vắc-xin MMR vào khoảng 12-15 tháng tuổi, và một liều tiêm phụ vào độ tuổi 4-6 tuổi.
• Tiêm vắc-xin cho người lớn: Người lớn chưa từng được tiêm vắc-xin rubella hoặc không có dấu hiệu miễn dịch với rubeon cũng nên tiêm vắc-xin.

Tiêm vắc-xin cho phụ nữ mang thai:

• Nếu phụ nữ mang thai chưa được tiêm vắc-xin rubella và không có dấu hiệu miễn dịch với rubella, họ nên tiêm vắc-xin sau khi sinh để bảo vệ bản thân và các thai nhi sau này.

Tránh tiếp xúc với người mắc bệnh:

• Tránh tiếp xúc với những người mắc bệnh rubeon để ngăn lây nhiễm.

Các biện pháp phòng ngừa trong trường hợp có dịch bệnh:

• Nếu có dịch bệnh, việc tránh xa những nơi đông người, thực hiện vệ sinh tay và che miệng khi ho hoặc hắt hơi có thể giúp giảm nguy cơ lây nhiễm.

Xác định miễn dịch:

• Kiểm tra xem bạn có miễn dịch với rubeon thông qua xét nghiệm kháng thể để xác định liệu bạn đã từng mắc bệnh hoặc đã được tiêm phòng.

Hỗ trợ vắc-xin cho thai phụ:

• Đối với phụ nữ mang thai chưa từng mắc bệnh rubeon hoặc chưa được tiêm phòng, việc tiêm vắc-xin sau sinh có thể được khuyến nghị để bảo vệ thai nhi trong tương lai.

Điều trị như thế nào

Hiện tại, không có thuốc đặc trị cho bệnh rubeon. Việc điều trị bệnh rubeon chủ yếu tập trung vào việc làm giảm triệu chứng và hỗ trợ cơ thể tự khỏi bệnh. Dưới đây là các biện pháp điều trị thông thường cho bệnh rubeon:

Hỗ trợ triệu chứng:

• Nghỉ ngơi: Nghỉ ngơi đủ và giữ cơ thể ấm để giúp hỗ trợ quá trình hồi phục.
• Uống đủ nước: Uống nước đủ để giữ cơ thể được hydrat hóa.
• Dùng thuốc giảm đau và hạ sốt: Sử dụng paracetamol (acetaminophen) để giảm đau và hạ sốt, nhưng tránh sử dụng aspirin ở trẻ em vì nguy cơ gây ra hội chứng Reye.

Kiểm soát triệu chứng:

• Kháng histamin: Đối với người có ngứa do ban đỏ, có thể sử dụng thuốc kháng histamin để giảm ngứa.
• Xử lý triệu chứng khác: Các triệu chứng khác như đau đầu, đau cơ có thể được kiểm soát bằng các biện pháp giảm đau thông thường.

Điều trị biến chứng (nếu cần):

• Điều trị hỗ trợ: Trong trường hợp có biến chứng, như viêm não hoặc các vấn đề khác, cần điều trị hỗ trợ phù hợp theo chỉ dẫn của bác sĩ.

Hỗ trợ sinh học:

• Tiêm vắc-xin sau khi sinh: Đối với phụ nữ mang thai mà chưa từng mắc rubeon hoặc không có dấu hiệu miễn dịch với rubeon, việc tiêm vắc-xin sau sinh có thể được khuyến nghị.

Bệnh rubeon là một bệnh nhiễm virus dễ lây lan nhưng có thể phòng ngừa hiệu quả bằng vaccine. Việc hiểu rõ triệu chứng, nguyên nhân, và các biện pháp điều trị sẽ giúp bạn bảo vệ sức khỏe cho bản thân và cộng đồng. Đặc biệt, phụ nữ mang thai cần chú ý tiêm phòng và theo dõi sức khỏe để tránh những biến chứng nghiêm trọng. Nếu bạn hoặc người thân có dấu hiệu mắc bệnh, hãy đến gặp bác sĩ để được tư vấn và chăm sóc kịp thời.