Bệnh celiac: rối loạn tiêu hóa và miễn dịch liên quan đến gluten

Bệnh Celiac, một căn bệnh không còn quá xa lạ, đã và đang tác động không nhỏ đến cuộc sống của nhiều người trên toàn thế giới. Bắt nguồn từ phản ứng miễn dịch với gluten, protein thường thấy trong lúa mì và các loại ngũ cốc, bệnh Celiac có thể gây ra những tổn thương nghiêm trọng đến ruột non. Với tình trạng này, việc tiêu hóa và hấp thụ dưỡng chất không còn là chuyện đơn giản. Hãy cùng tìm hiểu sâu hơn về căn bệnh này qua bài viết dưới đây.

Hiểu Về Bệnh Celiac: Nguyên Nhân Và Triệu Chứng

Bệnh Celiac là một tình trạng rối loạn miễn dịch di truyền, gây ra phản ứng không mong đợi trong cơ thể bạn khi tiếp xúc với gluten. Tại sao gluten lại có ‘quyền lực’ gây phản ứng mạnh mẽ đến vậy?

Nguyên Nhân Của Bệnh Celiac

Gluten trong hệ thống tiêu hóa của bạn kích hoạt hệ thống miễn dịch tạo ra các kháng thể chống lại nó. Hậu quả là niêm mạc ruột non của bạn bị tổn thương, dẫn đến suy giảm khả năng hấp thụ chất dinh dưỡng, gọi là kém hấp thu.

Căn bệnh này được kích hoạt khi bạn tiêu thụ thực phẩm chứa gluten, một protein phổ biến trong các loại ngũ cốc như lúa mì, lúa mạch và lúa mạch đen. Điều này đồng nghĩa rằng bánh mì, mì ống và nhiều món ăn yêu thích trong chế độ ăn uống tiêu chuẩn đều trở thành ‘kẻ thù’ của cơ thể bạn.

Các Triệu Chứng Của Bệnh Celiac

• Đau dạ dày
• Bụng chướng/ đầy hơi
• Táo bón hoặc tiêu chảy, thậm chí tiêu phân mỡ
• Suy nhược và mệt mỏi
• Xanh xao hoặc da nhợt nhạt
• Móng tay giòn hoặc lõm
• Chóng mặt

Biến Chứng Nghiêm Trọng Của Bệnh Celiac

Nếu không được điều trị kịp thời, bệnh Celiac có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng như:

• Suy dinh dưỡng
• Xương yếu đi, gây ra còi xương ở trẻ em và loãng xương ở người lớn
• Vô sinh và sảy thai
• Không dung nạp lactose, dẫn đến đau bụng và tiêu chảy
• Nguy cơ phát triển ung thư cao hơn
• Vấn đề về hệ thần kinh như co giật hoặc bệnh thần kinh ngoại biên.
  

Khi Nào Nên Gặp Bác Sĩ?

Nếu bạn hoặc thành viên trong gia đình có các triệu chứng tiêu hóa không giải thích được, thiếu máu, kém hấp thu kéo dài, nên đi khám bác sĩ để xác định phần trăm nguy cơ mắc bệnh Celiac. Sự kết hợp giữa gen di truyền và thực phẩm chứa gluten chính là yếu tố gây bệnh.

Phương Pháp Chẩn Đoán Và Điều Trị Bệnh Celiac

Để chẩn đoán bệnh Celiac, các bác sĩ thường dựa vào xét nghiệm huyết thanh và sinh thiết ruột non. Trong một số trường hợp, có thể cần thêm xét nghiệm di truyền để xác nhận chắc chắn.

• Xét nghiệm huyết thanh để tìm kháng thể
• Nội soi để kiểm tra tình trạng của nhung mao ruột non
• Xét nghiệm di truyền để tìm kháng nguyên HLA-DQ2 và HLA-DQ8

Cách Điều Trị Hiệu Quả

Bước đầu tiên và cực kỳ quan trọng chính là ngừng hoàn toàn việc tiêu thụ gluten.

• Bổ sung dinh dưỡng khi cần thiết.
• Dùng các loại thuốc cụ thể để điều trị viêm da dạng herpes như Dapsone.
• Chăm sóc dài hạn và theo dõi để đảm bảo bệnh không tái phát.

Những Thói Quen Sinh Hoạt Và Dinh Dưỡng Tốt Cho Người Bệnh Celiac

Để hạn chế diễn tiến của bệnh Celiac, bệnh nhân cần:

• Tuân thủ nghiêm ngặt các chỉ dẫn của bác sĩ.
• Tham khảo chuyên gia dinh dưỡng để có chế độ ăn uống phù hợp.
• Giữ tinh thần thoải mái, giảm stress.

Phương Pháp Phòng Ngừa Bệnh Celiac

Mặc dù hiện tại chưa có cách nào được chứng minh giúp ngăn ngừa bệnh Celiac, nhưng việc duy trì chế độ ăn không chứa gluten có thể giúp ngăn chặn tổn thương cho ruột non. Dưới đây là một số biện pháp phòng ngừa:

• Bỏ hút thuốc
• Tránh các thực phẩm chứa gluten hoặc sản xuất cùng cơ sở với các thực phẩm này.
• Đọc nhãn thực phẩm kỹ lưỡng để tránh gluten ẩn
• Bổ sung vitamin và khoáng chất khi cần thiết
• Duy trì cân nặng bình thường với BMI (18.5 – 24.9 kg/m2)

Bệnh Celiac có thể gây ra nhiều phiền toái cho cuộc sống của bạn, nhưng với sự hiểu biết và các biện pháp điều chỉnh chế độ ăn uống, bạn hoàn toàn có thể kiểm soát và sống chung với căn bệnh này một cách hiệu quả.

Các Câu Hỏi Thường Gặp Về Bệnh Celiac

1. Bệnh Celiac có thể chữa khỏi hoàn toàn không?
   Hiện tại không có cách chữa trị hoàn toàn bệnh Celiac, nhưng việc tuân thủ chế độ ăn không chứa gluten có thể giúp kiểm soát triệu chứng.
2. Gluten có mặt ở những loại thực phẩm nào?
   Gluten thường có mặt trong các sản phẩm từ lúa mì, lúa mạch và lúa mạch đen. Các sản phẩm chế biến sẵn cũng có thể chứa gluten.
3. Làm sao để biết mình bị bệnh Celiac?
   Nếu có triệu chứng nghi ngờ, tốt nhất nên tham khảo ý kiến bác sĩ để thực hiện các xét nghiệm máu và nội soi tiêu hóa.
4. Bệnh Celiac có di truyền không?
   Có, bệnh Celiac thường di truyền trong gia đình. Nếu người thân của bạn bị bệnh, nguy cơ của bạn sẽ cao hơn bình thường.
5. Ăn một lượng nhỏ gluten có gây hại không?
   Người bị bệnh Celiac nên tránh hoàn toàn gluten, ngay cả những lượng nhỏ cũng có thể gây ra tổn thương ruột non và kích hoạt triệu chứng.

Nguồn: Tổng hợp